Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp hadde vroeger aalt aauwverwetse gebrúíken. ’n Aauw gebrúík van april 1892 bestàò nog aaltij en daor he’k vleei wèèk ’n woenzeg mee van dóén gehaad. Ik zó diejen dag ’n gruupke krèègen vèùr ‘n rondlèèding en ’n concert in m’nen herd. Ik stàò in de kéúken vèùr de raom m’n haor nog wè bij te kammen éèr ik m’n muts op zet, zie-j-ik op straot bekinden vèùbijlóòpen: óóns vaoder en óóns móéder mi taolwéteschapper Yoïn van Spijk!? Mee wier-t-er àòn m’n vèùdeur àòngebeld. Ik déénk: Dè’s aoreg! Dè doen óóns vaoder, óóns móéder en Yoïn nóòt nie, inkelt onbekinden. ’t Is hier aalt aachterom kermes, war! Ik kèèk ‘es góéd dèùr de raom van m’nen herd: zie-j-ik daor óóns Mimpseflimps, óónzen bùùrman mi z’ne klenzóón, die van d’n Herbergier, óóns bùùvrouw mi d’re mééns, ’n stuk of wè vriendinnen en óóns taante An!? Wè doen die toch ammel hier? docht ik. Ikke-n-ammel niks ès maolen wè-t-er toch àòn de haand kos zèèn. Gin flauw idee. Komt er éèn nàòr binnen *gespoeid, dè’k m’n sondegse muts op moes zetten mer niks nie ùìtleggen, war. Ikke dus ók nog ’n *knutje moeten maoken, aanders zakt zun Vlèèmese muts aaf, war. Meepessaant zie-j-ik ’n tàòfel langsgedraogen worren mi-j-’n schôn rooigeblokt Braobaants tàòfelkleeike. Wè kannen ze ’n mééns toch neisgìèreg maoken, war. Affèèn, ikke mi m’n sondegse muts op, dèùr d’aachterdeur nàòr búíten. Stàò taor nog meer volk te staon: óóns burgemisteres mi wè gemintespul, óóns Héémkundekring, ammel vèùr m’n dichte vèùdeur. ’t Raotelde bè mèèn van binnen van alle kaanten. Wè kan-t-er toch zèèn? Ik zè-j-in mèèrt al jaoreg gewist, dè kos ’t nie zèèn. In september doe’k vèùr de 20ste keer mee mi d’n Ópen Mónementendag, mer dè;s te vruug. In éène keer schíét me te binnen wè-j-’t kos zèèn: dieje nieuwbouw hierneffe, die gàò zékers nie deur en nou verrassen ze me vandaog mi-j-’n gróòt fîst! Nééje, zi-j-óóns burgemisteres, dè is ’t nie. Tóén waar ik *ùìtgepregeerd. Ik wies ’t werkelek nie. Gelukkeg begos óóns burgemisteres ’n hil verhaol vèùr te lèèzen, óver mèèn en m’n bóéderijke en m’n woordeboek, mer pas bè de leste zin van d’r betóóg bij: “Dus heeft ’t de koning behaagd … “ tóén, hè hè, tóén víél ‘t kwartje: dè gàò hier om ’n lintje!! Ik docht aalt dè tè inkelt weggelééd waar vèùr hóòge mannen en mevrouwen vèùr liefdaodeghedswèèrk (vèùr de Hàòrstéég: liefdaodeghedswark), nie vèùr ’n aauwverwetse, éènvoudege boerin zonder centen. Mer toch zè-j-ik geridderd! Champagne! Worstbröikes! Wie ha tè nou óòt gedocht? Man, man! Nou witte gullie ’t dus: ik zè nou vórt Marie van de Ridderhaai. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

gespoeid = gespoed, gehaast

knutje = haarknotje

ùìtgepregeerd = uitgerangeerd, op een dood spoor

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl