Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp vèènde aalt aauwverwetse gebrúíken krek ès daauwtrappen. Hil de maaimàònd deur wier d’r àòn daauwtrappen gedaon. De méénsen trokken dan ’s mèèreges (vèùr de Hàòrstéég: ’s maareges) al hil vruug nàòr bevobbeld d’n Elshout nàòr de Wonderbaore Móéder of nàòr de Zúúte Lieve Vrouw in Den Bosch. Ik daauwtrap nog alle jaoren, op mèèn menier, aalt mi Hémelvaort. Doede gullie dè ók nog? Of hedde dè meschient wel ‘es gedaon? Of kinde ’t daauwtrappen *begod nie?

In 1890 waar dè nog ’n grôtse àòngelégeneghed, hór. Op Hémelvaortsdag dan trok ’t kattelieke kerkvollek mi de hèèrmenie (vèùr de Hàòrstéég: harremenie) veurop al vèùr dag en daauw nàòr ’n kattelieke kerk ’n dörp of wè wijerop om daor dan nàòr de hèèlege mis te gaon. Om dè ge vruuger aalt nuchter te c’munie moest gaon, móóde van te veuren netuurlek himmel niks nie èèten, war, nog ginnen hap, aanders gééngde rèècht de hel in of ’t vaogevuur, dè haauw ik in ’t midden, dè hong van al ‘ew aander zonden af. Mer nao ‘t c’muniedóén móóde zóvéúl èèten of dréénken ès ge mer wód. Dàòrom naam alleman ’n goei pak opgesmèèrde bótterammen mee vèùr nao de mis op te èèten en ’n krùìkske kaauwe thee of zó. Sommegten déénen in dè krùìkske hil wè aanders. Sssst!

De hèèrmenie (vèùr de Hàòrstéég: harremenie) blíés er aalt lusteg op los en gaaf dàòrmee de maot vèùr’t lóòpen aon. ‘t Volk mesjeerde daor dan permaanteg op aachteraon. ’t Hong er mer krek van aaf nàòr welke kerk of dè ge gééngt hoe laot of dè ge vertrokt, mer déénk toch mer grust àòn ’n uur vier of vèèf of zes, dè se àònkuierden. De missen in dieje tèèd begossen gemèènlek al om ’n uur of zes of zéúven, dus ge moest *betèds eweg, war. Nàò ’n stévege muzikaole wandelmars kwaam ’t spul dan bè de kerk aon van bestemming en gééng nàòr de hèèlege mis. Nàò de mis dan zochten ze erges ’n lekker plekske-n-op, op ’n grasveldje of ’n benkske, om lekker búíten in ‘t zunneke d’r bóterammen op te èèten. ’t Jonk volk kéék aalt góéd rond want dè daauwtrappen waar meepessaant ’n kaanske op ’t vèènden van ’n mèèd of ‘ne vrijer, war. D’r wier dikzat ùìt bepaolde krùìkskes hil góéd dèùrgetutterd. En gezelleg dè-j-’t dan wier, war. Ès se dan ’s aoves wir trug op húís op aon tógen dan klonk de maot van de hèèremenie (vèùr de Hàòrstéég: harremenie) nóòt nie zó vaast mir en líép ’t volk èènek ók nie zó rèècht mir, mer ze han wir ‘ne goeien Hémelvaort gehaad. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

daauwtrappen = dauwtrappen

begod nie = bij God niet = helemaal niet

betèds = bijtijds, op tijd

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl