Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp vèènde aalt aauwverwetse gebrúíken krek ès pèèperkoek èèten. Vlèèmen stóón vruuger bekind om zunne pèèperkoek. Daolemaans en Van de Ven-Hendricks waren hil bekinde Vlèèmese pèèperkoekebakkers. Daolemaans is nog ‘ne bekinde koekenbakker, ók al hiet ie tégesworeg de Gulden Kraokeling. Passepartout, de naom van de pèèperkoek van Van de Ven-Hendricks, is nog bekind in Vlèèmen omdè-j-’t gebouw waor vruuger hullie koekfebriek ‘De Hoop’ stóón zó hiet. Ja méénsen, pèèperkoek konnen ze hier in Vlèèmen hendeg zat bakken want op dè klapzaand van hier konde vruuger nie véúl aanders téúlen ès rog en dè hedde nou krek nódeg vèùr pèèperkoek. D’r moes dan hóning dèùrhénen of súíker, krek wè se vèùrhaanden han, speclaosiekruijen en hil vruuger ók pèèper, vandaor de naom pèèperkoek. Mi de kermes wieren d’r aalt kermeskoeken gebakken, dè-j-is ók pèèperkoek. En daor wier aalt mi súíkeren sierletters d’éèn en d’aander opgeschreven, krek ès: ‘Voor moeder’ of ‘Ik bemin U’. En zunne koek konde dan winnen mi blikken gooien op de kermes. De kermes dè waar ’n goei gelegeneghed om ‘ne vrijer of ’n medje op te dóén, war, en ès zun menneke, dè ’n óòg op ’n medje ha, dan ‘ne pèèperkoek won mi-j-’t blikken gooien, dan gaaf ie die àòn dè medje. Zij gééng dan mi d’re pèèperkoek nàòr húís, àòn móéders vraogen of d’ren àònwinst sondegs op de thee móóg kómen. Nou, dan kwaam ie de zondegemiddeg langs, war, om dèùr vaoders en móéders gekeurd te worren. ’t Irste wè se-n-‘em dan vroegen waar: Van wie zedde gij d’r éène? en ’t twidde: Hoevel koei hedde gullie? en dan zó nog d’éèn en aander. En te lange leste kwaam dan de thee mi de pèèperkoek. Ès ’t menneke nou van móéders ’t kéúntje van de pèèperkoek kréég àòngebojen dan wies dochterlíéf mee hoe laot ’t waar: afgekeurd! Mer ès ie nou ’n gewóón sneeike kréég, dan wier ie ès vrijer goedgekeurd en kos ’t vrijen officieel beginnen.

Ge moet dus aalt góéd ùìtkèèken àòn wie ge ’t kéúntje van ‘ewe pèèperkoek àònbiejt, aanders vuulen die méénsen d’r èègen nie thúís bè jou en kómen ze meschient nóòt nie mir trug. Dus paast er op, war.

Ik èèt aalt aauwwèèvekoek, dè’s pèèperkoek mi-j-anèès d’r in, mi goei bótter d’r op. Oe toch zù zaoleg, war. Zunne vorsen aauwwèèvekoek is aalt hil lekker zaacht, echt iets vèùr aauw(verwetse) wefkes krek ès ikke. Mer wè dinkte? Mi-j-’t weggaon van de Cóóp en ‘t kómen van de Plus is er daor nou ginnen aauwwèèvekoek mir te kóòp. De Plus wil t’r nie àòn beginnen, zéén-t-ie tégen mèèn! Dè moes toch nie méúgen, war? Ik zit hier van de mineur nou alledaog te jaanken! Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

pèèperkoek = peperkoek, ontbijtkoek

aauwwèèvekoek = oudewijvenkoek

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl