Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp vèènde aalt aauwverwetse dinger, krek ès ’n *dézjeneeike. Dè hè mi d’irste hèèlege c’munie van dóén.

Hil vruuger, in 1890, déénde aalt mer éèn c’munie en wel mi-j-‘ew 11 jaoren. Mer d’n hèèlege paus hi rond 1910 twee c’munies bedocht: éèntje mi-j-‘ew 8 jaoren en éèntje mi-j-‘ew 12 jaoren. Dè wier tóén ‘ew klèèn en ‘ew gróòte c’munie genoemd, mer tégesworeg d’irste hèèlege c’munie en ’t vörmsel.

Tot in de twidde wèèreldoorlog déénen de kèènder d’irste c’munie dèùrdewèèks mi de schóól. Ze líépen dan mi d’r klas nàòr de kerk, déénen daor d’r irste c’munie en líépen nàòderaand gewóón wir trug nàòr schóól. Niks gin c’muniekleer, niks gin fîst. Mer nao d’n oorlog wier dè c’muniedóén gàòndeweg ‘n gróòt femiliefîst. D’irste hèèlege c’munie waar aalt in maai, mirstal mi Hémelvaort. De jungskes krégen dan ’n schôn c’muniepekske-n-aon: gemèènlek ‘n kort bruukske mi-j-‘n *bùìske d’r bóven (’n colbertje of ’n gebraaid vestje mi van die gouwen of zilveren knéúpen). De meskes krégen ’n schôn wit c’muniejepunneke-n-aon mi witte kousen en witte schuuntjes, mi soms ók nog ’n sluierke of bluumkes in d’r haor, witte handschuuntjes en ’n tasje, krek ’n brúíd mer dan in’t klèèn.

Ge moest ‘n wèèk vanteveuren vèùr d’n irste keer biechten, dan moeste àòn de pestoor zeggen weffer zonden dè ge had gedaon. Sommegte kèènder wiesen niks en moesen dan ’n zonde verzinnen, want ge kont mi goei fetsóén nie zonder ’n zonde àòn kómen kakken, war. Nàò ’t biechten waarde klaor vèùr ‘ew irste hèèlege c’munie.

In de plechtege c’muniemis waren we zwaor onder d’n indruk: alle kèènder zagen d’r prachteg schôn úít. We zongen braof ùìt volle borst mee: ” ’t Was op ‘n dag bij ’t meer, Simon Petrus was druk in de weer. Hij gooide z’n netten in’t water. Toen klonk de stem van de Heer: Ga je mee?”

Nàò ’t c’muniedóén kwaam thúís hil de femilie hil d’n dag meeèèten en meefîsten. Ge kréégt van ‘ew femilie gemèènlek centen en van ‘ew vaoder en móéder ‘n c’munie-èchteg c’deautje krèk ès ’n wijwàòterbèkske, ’n róòzekraanske, ’n c’munieschilderijke; meskes ’n gouwen krùìske of ‘n dézjeneeike, mi-j-in gouwen letters d’rop: Ter herinnering aan mijn eerste Heilige Communie. Ge déént d’n hélen dag mi-j-‘ew nifkes en nichjes búíten spéúlen. Àòn’t èènd van d’n dag waar ‘ew c’muniejepunneke niks nie zù wit mir, war.

Ik heb mèèn dézjeneeike-n-aalt góéd bewaord mer m’n c’muniejepunneke sund zat nie. Ik zó dè gèère éèntje hebben, ’n aauwverwets, om alleman hier te kannen laoten zíén. Ès gullie d’r meschient nog éèntje op ‘ewe zolder vèèndt, dan haauw’k m’n èègen àònbevólen. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

dézjeneeike = van Fr. petit dejeuner = ontbijtsetje bestaande uit ontbijtbord met kop en schotel

bùìske = buisje

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl