Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp vèènde aalt aauwverwetse dinger, krek ès ’ne *cattekiesemes. Hil vruuger déénde inkelt ‘ew gróòte c’munie en wel mi-j- ‘ew 11 jaoren. Mer die móóde alléneg dóén ès g’ewe cattekiesemes himmel ùìt ‘ewe kop kinde, dè wil zeggen de antwoorden. De cattekiesemes dè waar ’n katteliek vraog- en antwoordboek. D’r stóónen 548 vraogen in mi-j-ók 548 antwoorden d’r bij en die moeste stuk vèùr stuk ùìt ‘ewe kop leren. D’irste vraog waar: Waartoe zijn wij op aarde? Die vraog stelde dan de pestoor of de kapelaon vèùr hil de klas. Ès gij dan wiert àòngewézen, dan moeste gij ’t letterlijke antwoord géven zo ès ’t in de cattekiesemes stóón: Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn. En d’r nao moes hil de klas dè antwoord opdréúnen. Die irste vraog die gàò nog wel, war, mer d’r waren d’r toch bij! Vat nou vraog 175: Wat verstaan wij onder de gemeenschap van de heiligen? Antwoord: Onder de gemeenschap van de heiligen verstaan wij de bovennatuurlijke eenheid die er in Christus bestaat tussen de leden van de strijdende, de lijdende en de zegevierende kerk. Daor snapte ès kèènd gin klap van, war. Mer dè gaaf nie, ès ge-n-’t mer op kost dréúnen, dan waar ’t góéd. Ja, ja, dieje cattekiesemes is er bij alle kattelieke kèènder himmel ingestampt, hór. Ès ge de beurt kréégt en ge had zovvel antwoorden góéd, dan móóde ’n hèèlegeprentje ùìtzúúken. En dan, nàò jaoren van leren en opdréúnen, dan wierde op ‘ne goeien (of kwaoien?) dag bè de pestoor geroepen en dan gééng ’t erom of ge-n-’em góéd zat kinde om ‘ew gróòte c’munie te maagen dóén, want ès g‘ewe cattekiesemes nie góéd genoeg kinde, dan móóde ‘ew gróòte c’munie nie dóén. Dè waar dan zwaor *vèùr schut, vèùr ’t óòg van ‘t kerkvolk. Dàòrom déénden alle kèènder gruwelek d’r best. Kùìjkse jonges die alles zonder ók mer éèn fout konnen opzeggen, krégen van pestórke Becks ’n segaor!

Op d’n dag van d’r gróòte c’munie krégen de jonges in plek van d’r korte broek vórt ’n lang broek aon, dan zaag alleman dè se vórt bè de gróòten hèùrden, war. Tóén óóns vaoder z’n gróòte c’munie déén, waar d’n drollevanger in de móde. Op z’n c’muniefóto stàò-t-ie hil gröts mi zunnen drollevanger aon tussen hullie vaoder en móéder in. Vèùr d’irst bè de gróòte heuren, dè waar hil wè. Mer ès diejen dag dan dieje segaor opgerókt wier, dan déénk ik dè se d’r èègen toch wir ekkes hil klèèn vuulden worren, zódde nie déénken? Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

cattekiesemes = catechismus

vèùr schut = voor aap

drollevanger = driekwart broek met gepofte pijpen, ook wel plusfour genoemd

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl