Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp vèènde aalt aauwverwetse dinger, krek ès sintjaanskrúíd. ’t Is ’n ónóòglek plaantje mi klèèn gèèl bluumkes, dè genoemd is nàòr d’n hèèlege Jehannes d’n Dóòper. Ès goei katteliek zende, kind’em vaast nog wel. Jehannus waar Jézus z’n aachternèèf, zunne geboortendag waar de 24ste juni. En dan begint nou krek ’t sintjaanskrúíd te bluuien. In de bluumkes van ’t sintjaanskrúíd zit nog aalt ’t blóéd van d’n hèèlege Sint Jan in. Ès ge op zun gèèl bluumke of op zun bluumknöpke *nèpt, dan kom ’t blóéd van d’n hèèlege Sint Jan daor nog aalt úít: hil donkerróòd! Dè komt omdè d’n hèèlege Jehannes d’n Dóòper ongeveer 2000 jaor gelejen onthóófd is geworren, ók al ha-t-ie himmel niks nie gedaon. Ochèèrem (vèùr de Hàòrstéég: ochaarem) dieje Sint Jan toch war, mi zun onzaoleg èènd àòn z’n lèèven. Mer dè sintjaanskrúíd is ’n hil stèèrk (vèùr de Hàòrstéég: stark) krúíd: ’t haauwt d’n duvel wèèd eweg. die is daor hartstikke bang aaf. Dàòrom heb ik ammel sintjaanskrúíd rond m’n bóéderijke staon, dè begrèpte. D’n duvel eweghaauwen dè’s nog nie ’t éènegste wè dè plaantje du, ’t haauwt ók ‘t *willicht eweg, d’n bliksem! Om die rejen hang ik alle jaoren ’n tekske sintjaanskrúíd àòn m’n vèùdeur en éèn àòn m’n aachterdeur, dè déén hier vruuger alleman, war. Ik wit zékers dè’t góéd helpt want d’r is nog nóòt nie d’n bliksem in m’n bóéderijke ingeslaon!

Sint Jan is sund zat aalt de lesten dag dè-t-er *eksperrie wordt gestóken. En daor haauw ik toch zo van, van eksperrie, war. Mmmm, oe toch zù zaoleg: slèèpsperrie mi-j-èèrepelpuree (vèùr de Hàòrstéég: aarepelpuree), goei bótter, ’n schèèf ham (of gerèùkte zalm) en ’n pàòr aaier. Làò mèèn mer waaien!

Hier bij óóns op ’t Vlèèmes klapzaand stikte-n-’t vruuger aalt de moord van d’n eksperrie. ’t Waar hier vruuger d’éèn eksperrieveld nao d’aander. Van de *Vinkaant aaf zaagde niks ès óveral eksperriebedden en eksperriestèèkers. Dè’s vandaog d’n dag sund zat hil aanders; ge ziet ze gin van baaien nerreges nie mir in Vlèèmen.

Mer gelukkeg zen rond Sint Jan de *rooi béziën aalt *bekwaom. Dè’s dan wir ‘ne trôst, vèèn ik, want die èèt ik ók hil gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare). In Dùìtslaand zen ze Jehannesbeere gehieten, dè’s Dùìts vèùr Jehannesbéziën. Vruuger stonnen hil Vlèèmen en Kúíjk vol mi rooi béziëbossen. Mer nou ók al nie mir, war. Gelukkeg heb ik ze aalt nog wel. Dus ge kant ze wir kómen plukken, hór, en ès ge wilt meepessaant ’n tekske sintjaanskrúíd meevatten vèùr àòn ‘ew deur tégen d’n bliksem en d’n duvel. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

sintjaanskrúíd = sintjanskruid

eksperrie = asperge

Vinkaant = Heidijk

nèpt = knijpt

willicht = weerlicht, bliksem

rooi béziën = rode (aal)bessen

bekwaom = volgroeid, rijp

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl