Heemtuin De Meulenwerf is een bijzondere plek om te onthaasten. Deze historische agrarische locatie is ideaal voor een ‘groene pauzeknop’. Het is geen plukplek, maar wel een plaats om te ontdekken en vooral te genieten. Een bezoek aan de heemtuin scherpt de zintuigen.

Tekst: Hans van den Eeden

De gratis entree van openbare heemtuin ‘De Meulenwerf’ ligt onder aan de wallen met een van de ingangen aan de Molenstraat. Het zicht op twee molens, in de nabijheid van de Bergsche Maas, geeft een mooi accent aan deze bijzondere ‘plaats van vervoering’. De Heemtuin is een toplocatie om het verleden met het heden te verbinden. Tijdens een bezoek aan de heemtuin krijgen de bezoekers een beeld van een variatie aan cultuurgewassen en inheemse planten. Het gaat hier om planten en gewassen die vroeger voor verschillende ambachten werden gebruikt. Op informatiebordjes is veel over de achtergronden van de planten te lezen. Waar werden ze voor gebruikt en waar komen ze in de omgeving voor? Verder raakt de bezoeker in de ban welke functie de planten en kruiden hadden. Een bezoek aan heemtuin De Meulenwerf scherpt verder de zintuigen, zoals geur en geluid.

Cultuurgewassen

De Heemtuin geeft een beeld van planten- en cultuurgewassen uit de regio. Je vindt ook oude gewassen, die verwijzen naar ambachten, zoals die van bierbrouwer, geneesheer, kruidenier en kleermaker. Ook ‘vergeten groente’ is er te ontdekken.

De stenen muur verdeelt de heemtuin in een hoger en lager deel. Het hogere deel verwijst naar de oeverwallen in het rivierengebied. Hier heb je boomgaarden, bloemrijke graslanden en akkers. Het laaggelegen gedeelte weerspiegelt de hooilanden, grienden, rietvelden, moerassen en natte ruigtes. In de ’natte ruigtes’ vind je er onder andere koninginnekruid, krabbenscheer, waterdrieblad, zwanenbloem en vele kruiden.

Bij de oprichting en ontwikkeling van de heemtuin medio 2000 waren verschillende partijen betrokken. Voor de realisatie werd samengewerkt met de Hogere Agrarische School (HAS) in Den Bosch. Een onderdeel was de bouw van een keermuur. Ook werden plantvakken en paden aangelegd. In 2005 ging de spade in de grond en in 2006 hoogstamfruitbomen geplant. Hiervoor werden met name oude rassen gekozen. Tevens werden struiken en planten geplant. Basis hiervoor was een beplantingsplan.

Huiszwaluwtil

Bijzonder is de huiszwaluwtil. In deze til is plaats voor achttien nestjes waar kommetjes voor zijn geplaatst. Ondanks de hoogte van 6.30 meter past dit bijzondere huis harmonieus in de heemtuin. De doorsnee van deze til is 2.30 meter. Omdat de heemtuin pal aan de Bergsche Maas ligt, is dit voor een zwaluw een perfecte locatie. Rond maart en april worden de eerste huiszwaluwen, na een overwintering in Zuid- Afrika, in Nederland verwacht. Daarom blijft de komst van de eerste huiszwaluw in de lente altijd spannend. Telling en observatie geven een extra dimensie aan het werk van de actieve vrijwilligers van de heemtuin. Tevens zijn er lokkers voor de huiszwaluwen geplaatst. Ook is er ruimte in de til, zodat insecten zich kunnen nestelen.

Geur- en tastroute

Bijzonder is de geur-, geluids- en tastroute. Hierbij wordt de natuurbeleving door de neus, oren en handen nog intenser gemaakt. De route werd in samenwerking met het Gehandicapten Platform Heusden gerealiseerd.

Actieve vrijwilligers zetten zich in om verschillende plantensoorten uit de periode 1300-1800 in de tuin te laten terugkomen. In de tuin wordt een variatie aan geneeskrachtige kruiden gekweekt die ooit voor de inwoners en militairen onder andere gebruikt werden voor genezing. Vroeger had elk stadje geneesheren, zo ook Heusden. Ze noemden zich chirurgijn en waren vaak laag opgeleid. Veelal waren ze ook barbier. Ze hielden zich bezig met het kweken en verstrekken van geneeskrachtige kruiden. De scheidslijn tussen chirurgijns en kwakzalvers was moeilijk. Verder werden de planten voor verschillende ambachten gebruikt en verwijzen de kloosterplanten naar het religieus verleden van de vesting. Bijzonder is de ‘volder’ die als kleurstof werd gebruikt.

Ontspanning

Bezoekers aan de tuin krijgen een beeld van verschillende soorten cultuurgewassen en inheemse planten. Dit wordt met educatieve informatiebordjes ondersteund. Wie door de heemtuin wandelt wordt getroffen door de fraaie boomgaard. Veel mensen maken een ommetje, rusten uit of eten er hun boterhammetje op een bankje in de zon. Regelmatig strijken er bezoekers neer aan de picknicktafel pal voor het Meulenhuys. Een kleedje wordt gespreid, de picknickmand geopend en een flesje wijn ontkurkt. Soms liggen de deelnemers van Pilates in het gras om er oefeningen te doen. Ook is het een geliefde yogaplek.

Het onderhoud van de tuin is in handen van een enthousiaste groep vrijwilligers. De heemtuin kan altijd vrijwilligers gebruiken. Nadere informatie via: info@heemtuindemeulenwerf.nl