Marie van de Middelhaai geeft al bijna 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij, die anno 1890 is voorzien van een herd (huiskamer), een geut (keuken met pomp), een plee enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken, spreekt in Vlijmens dialect en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht van de monumentale huiskamerramen, waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van het levend museum van Marie voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks, in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ‘n aauwverwetse bóéderijbiótóóp vèènde aalt aauwverwetse dinger, krek ès ’n *maaidóreheg. Vruuger waar zun heg nóòdeg om koei van ‘ewen hof weg te haauwen, ok al hadde èèges gin koei.

In 1890 waar d’n *pikkendraod nog nie ùìtgevonden. Zonder pikkendraod rond ‘n *waai lóòpen koei eweg, war, ès inkelt nie ès d’r ‘nen breje slóòt rontom die waai hénen laag en ’n goei *hekken op d’n *hekkendam stóón.

In die daog wieren dàòrom de koei *gehuuid, mirstal dèùr kèènder vanaaf ’n jaor of zes of dèùr ’t jongste knèèchje of de jongste mèèd. Ès er gin kèènder vèùrhaanden waren om de koei te huuien, dan déénen dè ók wel d’aauw wèfkes; wel aalt ‘nen braaisok mee, war, want ’t sokken braaien, dè moes gewóón dèùrgaon.

Ès er koei langs jouw bóéderijke-n-aaf gehuuid wieren, dan kos ’t hendeg, dè die koei jouwe moeshof zagen en daor opaaf kuierden. Éèr zun aauw wèfke of zun kèènd de koei wir op de weg ha kannen trekken, kos er al hendeg ‘nen hap (of meer) van ‘ewe slaoi of *krul afgefrèèten zèèn. Om dàòrom zette alleman vruuger maaidoreheggen neffe de kaanten, om de koei búíten te haauwen. Ge zód déénken: zet dan zun maaidoreheg om ’n waai hénen, mer ók al hè tie lang dores, toch kan ’n koei daor hendeg dèùrhénen douwen, want dikzat is hier of daor ‘n stamke nie àòngeslaon. Dè hebben koei mee deur, want die hebben op zun waai hil d’n dag niks aanders te dóén ès te frèèten, schèèten en zúúken waor se ùìt kannen brèèken. Die krúípen hil gèère (vèùr de Haorstéég: gaare) dèùr zun gat hénen om ‘es wijerop rond te kèèken in de plek van dag in en dag úít op dezelfde waai te moeten staon! Mer dèùr ’n *maaidórevlèèchtheg brèèken ze nie deur. Zun vlèèchtheg moete irst ’n pàòr jaor laoten gruuien, dè de stamkes góéd stéveg zen. Dan moete die stamkes vèùr zékers de helft schùìns inhakken en ’t bóvestuk d’rvan nàòr *bezije-n-eweg búígen tussen de tekken (en dóres!) van ’t stamke d’rnèèven hénen. ‘ne Maaidore-n-is zù taai dè-t-ie dè hendeg kan hebben en gewóón dèùrgruuit! Om de pàòr jaor dóén ze dèzelfde inhakken en eweg búígen nog ‘es. ’t Duurt dus ‘n inkelt jaor éèr dè zun vlèèchtheg *bekwaom is. Ók al is er ’n stamke nie àòngeslaon, dèur dè vlèèchten wordt die heg éène wirwar van dórenetèkken, waor ’n koei nie dèùrhénen zal brèèken. Dus nou witte krek wè ge dóen kant ès ge soms laast het van oprukkende koei. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

maaidoreheg = meidoornheg

pikkendraod = prikkeldraad

waai = weide

hekken = hek

hekkendam = ingang van een wei

gehuuid = gehoed

krul = boerenkool

maaidorevlèèchtheg = meidoornvlechtheg

bezijen = opzij

bekwaom = volgroeid

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl