Vanaf zondag 3 september staan de deuren van de cultuurtoren Honsoirde in Nieuwkuijk (www.honsoirde.nl) weer wagenwijd open om de liefhebber van de schone kunsten, van muziek, lezingen en cursussen te verleiden. Zien, luisteren, ervaren, alle zintuigen mogen op scherp. Bezoekers zullen versteld staan van de warme sfeer van de expositieruimtes, de bar en ’t Winkeltje nu de verbouwing en de aankleding ervan deze zomer zijn voltooid. Honsoirde start zijn culturele jaar met een adembenemende expositie met werken van Jacques Frenken, veelzijdig kunstenaar die in augustus 2022 op 93-jarige leeftijd is overleden.
Door Dimph Vos
Requiem
De expositie, gratis te bezoeken op 3, 10, 17 en 24 september van 13.00-17.00 uur, is te beschouwen als een eerbetoon, maar is tegelijkertijd een requiem voor de man wiens lange leven vooral gewijd was aan de kunst. Zie https://jacquesfrenken.nl.
De expositie kreeg de titel Het requiem van Jacques Frenken; het gaat hier om de eerste expositie met de laatste schilderijen die Frenken van zijn 88e tot zijn 92e jaar heeft gemaakt. Ze zijn kleurrijk en stevig aangezet, in tegenstelling tot zijn vroegere, soms wat donkere schilderijen. Of, eerder nog, zijn grafische, subtiel-gele grafische schilderwerken. Hoe ouder hij werd, des te meer leek hij tot de essentie te komen van wat kunst vermag, zo althans ervaart vrijwilliger Harrie Mommersteeg diens ontwikkeling. Via dochter Odeke Frenken kregen hij en kunstcommissievoorzitter Paul Schalken toestemming deze werken te exposeren.
Beeld en geluid
Het zal ongetwijfeld vanwege zijn ongeëvenaarde kunstenaarschap zijn, waardoor Frenken op zo veel plaatsen kon exposeren of anderszins in beeld kwam, zoals in 1967 in een film bij de VPRO ‘Renaissance van de Santekraam’ en opnieuw, in 1969, maar dan met toevoeging van een scène uit zijn laatste werk. Bovendien maakte zoon Gilles een serie korte films over zijn vader in de periode 1983 – 2022, waarvan er twee tijdens de expositie van de toen 89-jarige Frenken te zien zijn.
Dat Frenken in 1969 een opvoering verzorgde van enkele beatmissen met doorgezaagde heiligenbeelden, kan met een beetje fantasie te herleiden zijn naar zijn jonge jaren in een seminarie, waar hij begon met de opleiding tot priester. Maar hij verliet dat seminarie na drie jaar met gezwinde pas, om nooit meer terug te keren. Desondanks is zijn werk vaak geïnspireerd door religieuze thema’s.
Verschillende scholen, zwembaden en kerken voorzag hij van reliëfs en glas-in-loodramen, zoals in de voormalige kerk van Vliedberg-Vlijmen. Hij maakte geen religieuze afbeeldingen; eerder zou je ze non-figuratief kunnen noemen. Net zoals meer van zijn werken dreigde ook dit kunstwerk zoek te raken of te worden vernietigd. Gelukkig kon zoon Wieger met financiële hulp van het bestuur van de Augustinusparochie dát deel weten te redden, dat door de sloper voor verkoop was meegenomen. Dit wacht nu op restauratie.
Noord-Brabants Museum
Een geheel eigen kunststijl in de religieuze thema’s van Frenken is te zien in de permanente tentoonstelling in het Noord-Brabants Museum in ‘s-Hertogenbosch, waar zijn heiligenbeelden ontzag en bewondering, maar soms ook afschuw oproepen. Zie http://collectie.hetnoordbrabantsmuseum.nl/results. Je mag dan kunstenaar zijn, maar wie gipsen beelden van de Madonna doorzaagt en assembleert met kaarsen, hout, lijm en perspex, kan gevoelens krenken. Ach, kunst is nu eenmaal het scheppen van iets nieuws, niet het nabootsen van iets bestaands.
Muziekschilderijen, glas in lood
Frenken, naast kunstenaar ook docent en begenadigd pianospeler én winnaar van belangrijke prijzen, maakte in de periode 1984-1998 kalligrafische muziekschilderijen, hommages aan componisten en composities. Op de website lezen we dat de kracht van de werken van Jacques Frenken is, dat ze zijn ontstaan uit een diepe beleving van muziek, religie en beeldende kunst. Een fraaie samenvatting.