Op zondag 24 september houdt het Heusdense St. Blasiusgilde in haar toren aan de Waterpoort vanaf 13.00 uur Open Dag. Als welkom hangt de vlag uit, staan de deuren wijd open en de glazen voor een ‘St. Blasius drankje’ staan klaar.

Door Hans van den Eeden

Het St. Blasiusgilde waakt al vanaf 1843 met het motto ‘Voor God, de Koning en het Vaderland’ over Heusden-vesting. Het Gilde St. Blasius werd in 1843 met de stimulans van pastoor Van Asten opgericht. Aanleiding voor de oprichting was de bouw van de waterstaatskerk St. Catharina, die in 1841 werd ‘ingewijd’. In deze periode was bijna 56 procent van de Heusdenaren rooms-katholiek. Met de oprichting van het gilde wilde Van Asten de positie van de parochie versterken. Met een roomse knipoog verwijst de beschermheilige Sint Blasius naar het bestrijden van ernstige huidziekten en keelpijn zoals hik, bof, astma en de kroep. Binnen de traditie van de katholieke kerk werd en wordt in parochies op of rond 3 februari na de H. Mis de ‘Blasiuszegen’ gegeven. Hierbij houdt de priester of diaken tijdens Maria Lichtmis twee gewijde kaarsen kruislinks vlak voor iemands keel. In de sfeer van religieus erfgoed is dat bij met name oudere katholieken met een roomse glimlach bekend. Thans wordt de keel door het Blasiusgilde met bier als alternatief onderhouden.

Gewone man

Het gilde is voor ‘de gewone man en winkelier om op de vogel te schieten’. Tijdens de oorlogsjaren werd het gilde door de Duitse bezetter verboden en werd in 1947 heropgericht. Gedurende de bezetting werd het gildezilver in het hoofdkussen van een Gildebroeder verstopt. In het geheugen van het gilde is ook de legendarische Peerke van den Oever gegrift. In 1907,1909 en 1911 veroverde hij de titel van koning. Samen met zijn kleinzoon kwamen zij bij de stadhuisramp in november 1944 om het leven.

Het gilde presenteerde zich vanaf de oprichting kleurrijk bij verschillende gelegenheden. Dit liep uiteen van de koningsfeesten in 1889, het 25-jarig ambtsfeest van burgemeester Honcoop in 1905, koningsdag en de kermis. Deze traditie werd voortgezet bij onder andere de herdenking van de Stadhuisramp en de dodenherdenking. Onlangs begeleidde het gilde het historische beeldje Maria van Heusden uit 1421 naar het nieuwe Stiltecentrum.

Concoursen

Ook tijdens verschillende cultuurhistorische activiteiten is het gilde present en laat het van zich horen. Regelmatig treft het andere gildes uit de regio voor concoursen. De schutsbomen werden in 2007 geplaatst nabij de Wijkse Poort. Van de kelder op het kasteelterrein verhuisde het gilde naar de toren aan de Waterpoort. Poorten en torens verwijzen naar de geschiedenis van Heusden. Het was in vroegere tijden belangrijk, dat ongewenste figuren buiten de vesting werden gehouden. Op de locatie van het schuttersgilde stond een poort, die gebouwd werd in 1580. De huidige toren werd in 1974 op basis van een reconstructie herbouwd. Aanvankelijk was het in gebruik als atelier van kunstschilder Henri Bol, die ook lid van het gilde was.

Het gilde, dat uit dertig leden (mannen en vrouwen) bestaat, komt op woensdag- en zaterdagnamiddag bijeen.

Saamhorigheid

“Naast het Koningsschieten is ook het Burgerkoning schieten van belang. Op deze manier kan iedereen vrijblijvend kennis komen maken met het gilde. Naast de traditie staan ontmoeting, gezelligheid en hulpvaardigheid bij ons hoog in het ‘vaandel’. In de zomer schieten wij op onze bomen en doen mee met verschillende toernooien. Tijdens de winterperiode kunnen we niet schieten, dus darten we en dagen elkaar met andere spelletjes uit. Verder is er ook de mogelijkheid tot Jeu-de-Boules, kaarten en sjoelen. In de wintermaanden organiseren we eens per maand een leuke avond waarbij vaak een van de leden kookt. Dit bevordert de saamhorigheid”, aldus Noortje van der Putten.

Veel waardering bestaat er voor hoofdman en de titeldrager ‘schutterskoning’ Willem de Vaan. Tijdens de Open Dag wordt tevens een mini-expositie over het verleden en het heden van het Gilde gehouden. De Open Dag wordt bewust na afloop van de Wallenloop georganiseerd door de gymnastiek vereniging INION. In en rond de gildetoren kunnen de deelnemers op verhaal komen.

Belangstellenden zijn natuurlijk ook buiten de Open Dag geheel vrijblijvend welkom voor een kennismaking. Zij kunnen zich melden bij: 06-20601719.