Van 2 tot en met 5 oktober wordt er in Heusden de ‘Week van de Vismarkt’ gehouden. De gemeente en het Heusdens Overleg nodigen bewoners uit om over de toekomst hiervan mee te denken. In de vesting wordt ervoor gepleit, dat de Heusdenaren via een formeel referendum hier het laatste woord over krijgen.

Tekst: Hans van den Eeden

Beeld: Hans van den Eeden

Door Hans van den Eeden

De Vismarkt is in de vesting altijd het middelpunt van Heusden geweest. Het was Graaf Willem, die in 1357 aan Heusden het recht verleende om een vismarkt te houden. Daardoor waren de vissers verplicht om bijna al hun vis in de vesting op de markt te brengen. Een uitzondering werd gemaakt voor de haringen. De Vismarkt kenmerkt zich door fraaie monumentale panden en een bijzondere sfeer. Zo herinnert aan de noordzijde het Commiezenhuis, met bordes, aan de Franse tijd. De commiezen inden het havengeld van de goederen. Toen de Stadshaven in 1904 gedempt werd, was de sloophamer het lot van het Commiezenhuis. Dit gebouw is opnieuw opgetrokken.

Sluitsteen

In het huidige pand is wijnhandel ‘De Heeren van Heusden’ gevestigd. Onmiddellijk naast het Commiezenhuis is de Visbank uit 1796 gelegen. Deze Visbank is gebouwd met 12 Dorische zuilen. Dit vormde in vroegere tijden een verbinding tussen de Vismarkt en de Stadshaven. De Visbank dateert uit de Bataafse Republiek. Een sluitsteen, die pal boven de poort van het rechter bijgebouwtje is geplaatst, herinnert daaraan. ‘An.-2.L.B’ is de afkorting van ‘Anno secundo Libertatis Batavae’. Vertaald: ‘In het tweede jaar van de Bataafse vrijheidsstrijd: 1796.’

Gemeentewaag

Het rechter gebouwtje heeft lange tijd dienst gedaan als gemeentewaag. Het linker gebouwtje was rond 1870 een schuilplaats van de ‘kleppermannen’. Zij hielden in de nachtelijke uren een oogje in het zeil. In verband met het ontbreken van lucifers konden de inwoners van Heusden op deze plaats gloeiende vuursteentjes ophalen. Het hotel ‘In den Verdwaalde Koogel’ doet haar naam eer aan. Aan de rechterbovenzijde is een van de kogels zichtbaar.

In Ons Gheluk zijn prachtige muurschilderingen te bewonderen. Als reclame van de plaatselijke ondernemers werden de schilderingen in het begin van 1900 aangebracht. Op de Vismarkt staat tevens een stadspomp. Die verwijst naar de periode, dat de kwaliteit van het drinkwater slecht was. Het drinken van bier met een laag alcoholpercentage werd ook aan baby’s te drinken gegeven.

‘Coronastand’

Jarenlang stond op de Vismarkt een muziekkiosk. Veel Heusdenaren herinneren zich nog de weekmarkt. Verder werd en wordt de Vismarkt gebruikt voor diverse festiviteiten, zoals de kermis. Anno 2023 is de Vismarkt een toeristische trekpleister. Dit wordt versterkt door de horeca, die – nog steeds- in de ‘coronastand’ haar terrassen aanzienlijk heeft uitgebreid. Ook is er discussie over het parkeren van auto’s. Verder of de Vismarkt volledig autovrij moet worden. Samen met de gemeente en het Heusdens Overleg denkt de gemeente Heusden na over de toekomst. Hierbij wordt bekeken of de terrassen kunnen worden teruggebracht tot de periode van voor de corona. De gemeente Heusden heeft alle bewoners uitgenodigd om hierover mee te denken. Tijdens drie samenhangende bijeenkomsten kunnen de inwoners hierover hun zegje doen in het voormalige stadhuis. Op maandagavond 2 oktober staat het thema ‘functie en beleving’ centraal. ‘Wat voor plek moet de Vismarkt zijn en wat voor functies horen daarbij?’ zijn enkele vragen. Vaststaat, dat veel inwoners ervoor zullen pleiten, dat de Vismarkt snel haar openbare ontmoetingsplek moet terugkrijgen. Op woensdagavond 4 oktober komen de effecten van een autovrije Vismarkt op de rest van de vesting aan de orde. Veel inwoners zullen ervoor pleiten, dat Heusden alleen voor vergunninghouders toegankelijk moet worden. Bezoekers zouden buiten de vesting moeten parkeren.

Toeristen

Op donderdagavond 5 oktober staat centraal hoe bij de inrichting van de Vismarkt het historische karakter beter tot haar recht kan komen. In de sfeer van oriëntatie nodigt de gemeente inwoners uit om op vrijdagmiddag 13 oktober een bezoek aan de vestingsteden Gorinchem en Woudrichem te brengen.

Tijdens de discussies en conclusies komt ook de omvang van het toenemende aantal toeristen aan de orde. Volgens veel inwoners moet ervoor gewaakt worden, dat Heusden geen tweede Volendam gaat worden. Andere inwoners ervaren deze bedrijvigheid als positief. De organisatie van de discussies is in handen van de gemeente en het Heusdens overleg. Inwoners pleiten ervoor om via democratische wijze een referendum onder vestingbewoners te houden. Objectieve feiten moeten volgens hen de basis van de vraagstelling zijn. In het stemhokje moeten zij hun stem kunnen laten horen.