Van woningbouwvereniging ‘Drunen Welzijn’ kocht Piet Elshout (1881-1959) in 1921 een 8 are groot perceel aan de Torenstraat en liet daarop een woonhuis bouwen. Piet was vanaf 1910 mede-eigenaar geweest van de schoenfabrieken Eshout-Vesters en Stoomschoen- en slobkousenfabriek Elshout van Gorcum & A.A. van der Steen. Hun schoenenmerk was Favorite. Sinds 1921 was Piet vertegenwoordiger bij Stoomschoenfabriek Van Riel-Pelders. Hij had veel ervaring in de productie en verkoop van schoenen en was de grote stimulator voor zijn zonen Frans (1912-1990) en Frie (1909-1980) om een eigen schoenfabriek te beginnen.

Gebroeders Elshout

Dat gebeurde in 1931 in een schuurtje achter het woonhuis van vader Piet. Al in 1933 werd achter dit woonhuis een werkplaats aangebouwd van 8x6 meter en in 1935 een uitbreiding van 15x8 m. Hun schoenen werden verkocht in enkele winkels waar vader Piet schoenen verkocht voor Van Riel-Pelders. Toen in 1934 directeur Cees van Riel erachter kwam dat Piet voor twee firma’s werkte kreeg Piet ontslag. Piet ging voortaan werken in en voor het bedrijf van zijn zonen. Mari (1910-1978) kwam als 3e broer in het bedrijf. Op 1 januari1934 werd het bedrijf ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder de naam ‘Schoenfabriek Gebroeders Elshout’. Enkele maanden later kwam Tiny (1913-1998) als 4e broer in het bedrijf. De fabriek werd uitgebreid in opdracht van en op het grondperceel van vader Piet, die zodoende eigenaar was van het onroerend goed. Vader en zijn zonen waren echte ondernemers en het bedrijf groeide gestaag. Piet hield zich vooral bezig met verkoop en het ontwerp van modellen en leesten. Zijn dochters Dina en Riet hebben tot hun trouwdatum op het kantoor gewerkt. In 1936 werd de bedrijfs- en merknaam ‘REX’ geïntroduceerd voor luxe dames- en kinderschoenen.

Van Drunen’s Schoenfabriek

In 1936 werd Gerard (1911-1989) de 5e broer in het bedrijf. Hij werd verantwoordelijk voor de productie van de ’Florida’ bad- en strandschoenen. Dat waren hielbandjes in mooie pastelkleuren met witte vilten of cosyzooltjes. Hiervoor werd in 1937 t/m 1939 het sinds 1936 leegstaande pand van Schoenfabriek J. Pelders aan de Torenstraat 23-25 gehuurd. Vanaf 1940 huurde Peer van Drunen dit pand en begon er zijn ‘Van Drunen’s Schoenfabriek’, financieel gesteund door zijn zwagers A. en C.J.F. Smits. In 1948 werd het bedrijf en het pand, waaraan de naam ‘Van Drunen’s Schoenfabriek N.V’, verbonden was door Gebr. Elshout aangekocht. Peer moest toen het pand verlaten en begon in de boerderij Grotestraat 34 zijn nieuwe bedrijf ‘P. van Drunen & Zn’, dat uitgroeide tot het huidige Durea. In 1960 werd ‘Van Drunen’s Schoenfabriek’ aan de achterzijde uitgebreid met een nieuwe hal, 26x14 m, waarin assemblagelijnen en machines werden geïnstalleerd voor de productie van ‘teenager’-schoenen met de merknaam Samoa.

H.K.H. prinses Juliana

Op 26 april 1939 werd het bedrijf vereerd met een opdracht van prinses Juliana voor het maken enkele paren kinderschoenen in zes verschillende kleuren. In de binnenzijde kwam het merk REX met daarboven een kroontje. In 1949 bestelde de koningin schoentjes voor prinses Marijke.

De oorlogsperiode

In de oorlogsperiode werd de schoenenproductie door de Duitsers regelmatig stilgelegd, omdat de Duitsers personeel naar Duitsland wilden verplaatsen voor de zogenaamde Arbeitseinsatz. Maar de directie wist hier toch telkens onderuit te komen. Ook lukte het om een groep onderduikers aan het werk te houden. In 1943, met de April-Meistaking, staakte het voltallige personeel. Men had toen ca. 50 arbeiders. Dochter Riet Elshout trouwde op 16 februari 1944 met Waalwijker Louis Zeegers en was er feest in een versierde fabriek. Angst was er tijdens de bevrijding op 4 november 1944 toen door geallieerde kanonnen vanachter het Afwateringskanaal de Drunense kerk verwoest werd. Vrijwel alle panden in de Torenstaat hadden schade. Tragisch was het sneuvelen van personeelslid Nico Boom op 1 februari 1945 toen granaatscherven hem doodden. Na de bevrijding, waarbij het gemeentehuis verwoest werd, stelde het bedrijf ruimte beschikbaar aan het gemeentebestuur. Direct na de bevrijding werd de productie, voor zover mogelijk, hervat.

Nieuwe structuur

Op 27 mei 1947 kwam er een nieuwe structuur in het bedrijf en werd de bedrijfsnaam: N.V. REX-schoenenfabrieken vh. Gebr. Elshout met Piet en zijn zeven kinderen als aandeelhouder(ster)s. Vader Piet werd president-commissaris, Mari en Tiny directeur en Frie, Gerard en Frans werden commissaris. In een nieuwe fabriekshal van 18x35 m, waarvoor in 1950 van gemeente Drunen aan de achterzijde een perceel grond was gekocht, werd op 6 april 1956 op grootse wijze de 75e verjaardag van Piet gevierd alsook het 25-jarig bestaan van het bedrijf. Piet, of in de volksmond Ome Piet, verstond de kunst om verantwoordelijkheid over te dragen. Daardoor hadden de vijf gebroeders Elshout, die allen in beide schoenfabrieken werkzaam waren, zich kunnen ontwikkelen en hun initiatieven ontplooien; ieder naar eigen aanleg, maar tezamen een hecht team vormend. Als president-commissaris werkte hij, vooral door het geven van waardevolle adviezen, nog dagelijks mede aan de instandhouding en opbouw van de bedrijven. Piet had zich ook op maatschappelijk gebied veel verdiensten verworven. Hij overleed op 2 juni 1959 op 78-jarige leeftijd.

Het einde

In de eerste helft van 1968 stonden er in het plaatselijke Hunenkompas wekelijks nog personeelsadvertenties en was men op zoek naar stiksters. Plotseling kreeg op 28 oktober het personeel te horen dat de productie met onmiddellijke ingang gestopt zou worden, als gevolg van de toenemende concurrentie uit het buitenland. Het personeelsbestand was 160 werknemers, excl. de thuisstiksters. Het zoeken naar een overname kandidaat was niet gelukt. De machines werden op 10 december 1968 geveild en de gebouwen werden vanaf 30 juni 1969 verhuurd aan Witmar N.V. en Drunen kreeg daarmee haar eerste Cash & Carry. Mari Elshout was toen de eigenaar van de panden Torenstraat 25 en 45. Studio-Rex in Dussen, een moderne stikkerij met 31 personeelsleden, werd door de Waalwijkse kinderschoenenfabriek Jimmy-Joy (N.V. Schuwer) overgenomen. De productie bij de Van Drunen’s Schoenfabriek’ was al op 10 maart 1968 gestaakt.

Bart Beaard