Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

’t Is awir november, de tèèd vliegt, war. Man, man, eer ge-n-’t in de gaoten het, is ’t awir sundereklaos en kersemes. Mer irst hemme nog Allerhèèlegen en Allerzielen netuurlek. Ik geléúf dè d’r tégesworeg nie zó véúl méénsen mir àòn dóén. Ge ziet ammel vórt Halloween, mer dè’s èènek ‘n aauw Engels woord vèùr Allerhèèlegenaoved, war. Wè se dan dóén, vèèn ik ammel nie zù hèèleg mi al die aokeleke pekskes aon mi geràòmtes en *mombakkesen van dôdskoppen.. Ge schrikt ‘ew èègen ’n pontificaole hartverzakking, man. Nééje, dè’s niks vèùr mèèn. Ik du m’n deur mi d’n Halleween nóòt nie ópen. Ze kannen àònbellen wè se willen. Mèèn nie gezíén: ik kóóm nie kèèken! Ik kèèk liever nàòr hèèlegeprentjes.

Allerhèèlegen is op d’n irste november en ‘nen dag dè ge alle hèèlegen nog ‘es bedéénkt. Hèèlegen hemme meer ès daogen in ’t jaor, wieste dè? Ge het óveral wel ‘nen hèèlege vèùr: sinte Clara vèùr goei weer, sint Antónius vèùr ès ge we kwèèt zet, sint Blaosius vèùr ‘ew kèèl, sint Cornelius vèùr stúípen en kórts en noemt mer op. Ès ge nie krek wit, bè welken hèèlege ge terèèchte moet, dan raoi ik ‘ew de hèèlege Rita aon, zij is de patrones van de hópelóòze zaoken. Of gewóón ’n kaarske be-j-Óóns Líéf Vrouwke, dès altij góéd, war.

De Littenie van de Hèèlegen kande zingen vèùr ze ammaol te bedéénken. Dieje littenie duurt nogal ’n hortje. Ik zing hil gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) mer dieje littenie vèèn ik ók echt lang. Dàòrom zing ik aalt ‘nen hille korte, die’k ‘ne keer van iemes geleerd heb. Wè’t krek ammel betèèket, dè wéét ik zó nie, mer ik vèèn ‘em prachteg:

Vas spirituale, ora pro nobis.

Vas honorabile, ora pro nobis.

Domus aurea, ora pro nobis.

Regina angelorum, ora pro nobis.

Rosa mystica, ora pro nobis.

Allerzielen is op de twidde november en dan doede alle zielen van gestörreven méénsen bedéénken, war. Op ’t kerkhof ziede dan ammel witte bloemen op de graoven gelééd worren. Óóns grutmóéder zaoleger déén alledag de róòzekraans bidden en daoraachteraon ók nog vèùr de zielen van alle gestörreven méénsen. Ze ha hil véúl dôdsprentjes van alle begràòfenissen waor se óòt gewist waar. Die ha se ammel bè mekare in ’n blikken trommeltje zitten. Gemèènlek déén se prentje vèùr prentje afwerken, za’k mer zeggen, mer aavetoe, ès se wè aanders te dóén ha, déén ze mer één róòzenhuuike bidden vèùr hil ’t blikken trommeltje, dan ha se meepessaant alle prentjes in éne keer gehaad. Ik haauw nog aalt hil véúl van óóns grutmóéder zaoleger. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

*mombakkesen = maskers

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl