Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ’n aauwverwetse boerderijbiotóóp hedde aalt ’n *vèùdeur. Die gééng vruuger inkelt mer bè rouw en trouw ópen of ès de pestoor kwaam, aanders nóòt. Dè’s hier nog aaltij zo. De vèùdeur is hier aalt dicht. De komt: in m’n vèùdeur zit gin slot in, ze hì inkelt zun aauwverwets èèzeren *schúíf op d’n binnekaant. Ge kant hier van búítenaaf dus nóòt nie de vèùdeur ópemaoken, inkelt mer van binnenúít. Ik gàò dus aalt aachterom. Alleman, war.

Omdè alleman toch aalt aachterom komt, hè ’k àòn d’n binnekaant van m’n vèùdeur, in de gang, alderaande spul vèùr m’n vèùdeur staon: m’n hèèleg hartbeeld op zun hil laog tàòfeltje, ‘ne schônnen bos judaspenning en ók m’n Lourdes koffer. In zunnen deftege gang wil ’t óòg ók wè, war. Ès er hier àòn m’n vèùdeur àòngebeld wordt, wéét ik vanteveuren al dè-j-’t import of ‘ne vrimde-n-is. Aanders doe tè nóòt ginman, war, àònbellen. Ik roep dan aalt dèùr de dichte deur hénen dè ’t *aachterom kermes is, mer import of vrimden begrèèpen dè nie, die blèèven daor gewóón stàòn te wochten. Vanwéges dè spul vèùr m’n vèùdeur moet ik aalt himmel dèùr m’n aachterdeur hénen, himmel nàòr veuren lópen om te kèèken wie d’r veur àòn m’n vèùdeur stàòi: ’t is ’n vréémd’ling zéker die verdwaold is zéker.

’s Aoves kómen er hier *nooi méénsen àònbellen of aachterom, want ’s aoves is ’t hier búíten aalt stikdonker. Àòn illektrieke búítelaampen doe’k nie aon en in ’t nàòjaor en de wèènterdag zen m’n véénsters ’s aoves aalt ammel toe, dus valt er nóòt gin spìèrke licht op d’n *àòngaank. De mirste méénsen zíén dan gin haand vèùr d’óògen, war, mer ik heb katteóògen, za’k mer zeggen, ik zè dè gewóón. Ik maag gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) alle aoveden, éèr’k m’n bedstee inkrúíp, nàòr de maon en de sterrekes kèèken. Dè gàò-g-’t beste-n-in de pikkendonkere, war.

Mer mi m’n kerstconcerten du-j-ik aalt, vèùr de méénsen zonder katteóògen, kaarskes neffe m’nen àòngaank zetten, dè se kannen zíén waor se d’r vóéten zetten en in d’n donkere d’re nek nie brèèken. Ik rúím dan speciaol vèùr de gelégeneghed ók m’n hèèleg hartbeeld, dè hil laog tàòfeltje, m’nen bos judaspenning en ók m’n Lourdeskoffer eweg en doe dan m’n vèùdeur waogewèèd ópenzetten vèùr alleman d’rin en d’rùìt te laoten. Éènè keer in ’t jaor de vèùdeur ópen, dè moet méúgen, dan kan er meepessaant nog wè hèèleghed van de kerstnaacht nàòr binnen ók. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n wóórdeboek:

*vèùdeur = voordeur

*schúíf = grendel

*aachterom kermes = iedereen door de achterdeur

*nooi = niet graag

*àòngaank = (heel oud woord voor) toegangspad

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl