Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ’n aauwverwetse boederijbiótóóp déén vruuger alleman Sundereklaos vieren. Vèùr de klèènmannen waar dè aalt spannend, zékers ès ge nie lief waart gewist. Dè komt: vruuger moeste nog in de zak mee nàòr Spanje, war, ès ge hil stout waart gewist. Teméénste dè wier gezééd. Ik heb ’t èèges nóòt nie gezíén, mer ik heb wel ’n sundereklaosboek ùìt ’t jaor 1861 mi daorin ‘ne pieterman mi-j-’n *kwèèkend jong in de zak en ’n boek ùit de jaoren ’30 mi-j-ók al éène-n-in de zak. Allebaai mennekes; ik heb nog nóòt gin plàòtje gezíén waor ‘n medje in de zak zit.

Sundereklaos zaagde hil vruuger nóòt, hóógùìt z’nen handschóén, war. Hij reei inkelt ’s naachts ès ge ammel slíépt. ’s Mèèreges (vèùr de Hàòrstéég: ’s maareges) op de 6de dezember, dan stóónen er pekskes bij ‘ewe schóén bè de kachel of op de tàòfel, want bè véúl méénsen reei Sundereklaos op de tàòfel. Ès ge dan ’n stuk of aacht gebruurs en gezusters had en d’r laag vèùr alle aacht ‘ne *madderèèn en ‘ne taaitaai, ’n *hèèndje pépernóten en te man ’n pèkske mi nei sloffen of ‘nen daas of waanten, die ge toch nódeg had, dan léken ‘t hil wè, war, want die tàòfel laag dan bekaant himmel vol! Mi wè mazzel, dan krééde ók nog ’n pekske mi spèùlgóéd, dikzat èègesgemàòkt spul, krek ès ’n poppehúís van ’n kertonnen dóòs mi méúbeltjes en laoienkaastjes van luciferduskes of ’n stokperdje (vèùr de Hàòrstéég: stokpardje) van ‘ne gebróken bessemstéél en ‘nen aauwe gestopte sok mi-j-’n pàòr knéúpen ès óòg en klaor waar kees eh … klaos. ’n Kèènderhand waar toen nog gaauw gevuld, war.

Ik wéét nog góéd dè-j-ik, 9 jaoren oud, àòn Sundereklaos om ’n zusje vroeg. Nàò dè-j-óónze Kóbus geboren waar, zaat ik te kèèken ès énegst meske tussen 2 bruurs. Ik ha sééns ammel lópen te maauwen om ’n zusje. Mer niks, war, van óóns vaoder en móéder kréé’k er gin. Ik wó ze tóén te slim af zèèn en zette-n-’n zusje bóvenaon op m’n verlanglèèsje vèùr Sundereklaos. En mer zingen, war, bè de schórstéèn en ammel hooi en wortels àòndraogen! ’s Aanderendaogs kwaam d’r vèùr mèèn ’n pekske, ‘n hil klèèn pekske mer. D’r zaat ’n gedichje bij van Trappedoelie:

‘Jij wilde grote hebben

mij heb gevonden klein

mij hopen dat ’t goed is

dan mij tevreden zijn’

En wè zaat er in? ’n Seclaode zusje! ‘t Waar ’n melkseclaode wiegske mi-j-’n melkseclaode kiendje onder ’n rose seclaode déketje. Van de Jamin! Ik heb ’t nóòt nie opgeèèten. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

kwèèkend = (hard) huilend

madderèèn = manderijn

hèèndje = handje

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl