Marie van de Middelhaai geeft 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks , in afwachting van de rechtszaak, haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

In ’n aauwverwetse boederijbiótóóp hadde in de wèènterdag aalt vríés en kaauw in ’t laand. Ik haauw daorvan, ik zè-j-’n echt wèèntermééns. Ik von ’t dan ók geweldeg dè-t-er van de wèèk dè snîwbuijke víél. Wè zie-g-’t laand d’r dan toch prachteg úít, war.

Ge hèùrt de méénsen dikzat lópen te maauwen óver de kaauw, mer daor kande’w èègen gewóón tégen klejen, hór: ’t beste mi-j-ammel laogskes kleer óver mekare-n-hénen. Ès ge-n-’t te wèèrm (vèùr de Hàòrstéég: waarm) kret, kande aalt ’n laogske-n-ùìttrekken. Ge begint mi-j- ’n ketóéne himd en daor ‘ewe wollen borsok óverhénen. Zonder ketóéne onderlaog pikt ie nogal, war, ‘ewen borstrok, dan krabde ‘ew èègen hil d’n dag kepot. Dus déénkt àòn die ketóéne onderlaog! Óver dieje wollen borstrok doede wir ’n ketóéne laog aon, nou mi lang mouwen, en daor óver hénen wir ’n laog wol, bevóbbeld ’n gebraaide trui of ’ew wollen wèènterjakske-n-of zó.

Van onderen doede’t krek inder: irst ’n ketóénen laog, ik zó zeggen: ‘ew lang onderbroek. Ès de vríés in ’t laand komt, doede daor ’ew wollen gebraaide broek óverhénen. En daor óverhénen dan wir ‘ew bóvelaog: ‘ew *pilose broek of ‘ewe rok.

’n Zondeg ha’k me toch kaauw. Dè snîwbuijke zaat toen al in de locht netuurlek. Tóén hè’k onder m’ne lange rok m’nen baoien onderrok àòngetrokken. Méénsen dè is zun genaoi, zékers ès ge op ’t fietske dèùr de kaauw hénen moet. Ik ha óver m’n jakske m‘ne wollen *nèùzek àòngedaon en daor nog ’n cape óverhénen mi ‘nen daas. Óóns Marie za nie hendeg bevríézen nie.

Ge moet in de wèènterdag ók àòn d’n inwendege mééns déénken, die wil ók wè, war. Ik doe dan gèère (vèùr de Hàòrstéég: gaare) *petàòzie èèten of artstoep, dè’s gewóón de beste wèènterkost. ’s Mèèreges (vèùr de Hàòrstéég: ’s maareges) du-j-ik m’n bróòd ekkes op de raand van m’n kachel leggen en bak ik dikzat zúúte appeltjes. Ès de vríés in’t laand is, gàò-t-er niks bóven gebakken appeltjes mi k’neel op ‘ne gerôsterden botteram, vèèn ik. Ik èèt ók gerégeld wèèrme (vèùr de Hàòrstéég: waarme) pap,’t liefste rèèstepap mi k’neel, daor knapte bè wèènterkaauw góéd van op. En vèùr degénen die déénken dè-j-ik inkelt mer ‘n aauwverwetse zè: ik èèt sommegetijen ók hil medèèrn! Ik vat wel ‘es van dè medèèrn macroni, kinde dè? Die du-j-ik irst ekkes kóken en dan héèt op ’n wèèrm (vèùr de Hàòrstéég: waarm) bórd mi-j-‘n pàòr kléúntjes goei bótter en ’n schepke súíker. Zaoleg! Làò óóns Marie ’s wèènters mer schúíven. Houdoe, war. Marie

Woorden ùìt m’n woordeboek:

pilose = van pilo = zeer stevige katoenen (werkbroeken)stof

nèùzek = neusdoek, omslagdoek

petàòzie = stamppot

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl