Sinds de zomer van 2020 werkt de werkgroep aan een presentatie van monumenten binnen de gemeente Heusden. Het onderstaande artikel geeft meer informatie over het omvangrijke project. Deels is al veel gedaan, maar veel moet er nog gebeuren. Ook wordt in Weekblad Heusden in de serie ‘Monumenten in Heusden’ wekelijks een monument in één van de Heusdense kernen beschreven. In de Bibliotheek Drunen zal op 22 januari over dit onderwerp door Bart Beaard een lezing gehouden worden.
M.I.P.-gidsen
Het doel van het project was en is om de Rijks- en Gemeentemonumenten binnen de gemeente Heusden te beschrijven en fotograferen, zodat voor de geïnteresseerden deze informatie toegankelijk zou worden op de website van de Heemkundekring Onsenoort. Met drie M.I.P.-gidsen en een excellijst van de Rijks- en Gemeentemonumenten is de werkgroep van start gegaan.
De M.I.P.-gidsen dateren van begin jaren ’90 en betreffen de destijds 3 gemeenten: Heusden, Vlijmen en Drunen. Deze gidsen zijn het resultaat van het ’Monumenten Inventarisatie Project’ van de toenmalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg RdMz, nu Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed RCE, waarin cultuurhistorische gegevens zijn opgenomen van waardevolle gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. De excellijst van de huidige gemeente Heusden met ruim 370 Rijks- en Gemeentemonumenten was het uitgangspunt.
Er is begonnen met het uitsplitsen en digitaliseren van de M.I.P.-gidsen en de excellijst naar de 11 kernen binnen de gemeente Heusden: Doeveren, Drunen, Elshout, Haarsteeg, Hedikhuizen, Heesbeen, Herpt, Nieuwkuijk, Oudheusden, Vlijmen en Heusden Vesting (ruim 200 monumenten). Daarnaast is het complex Mariënkroon voor het project als afzonderlijke kern opgenomen.
Al snel werd vastgesteld, dat aan een aantal objecten niet de officiële status van monument was toegekend, maar die vanuit heemkundig oogpunt door de werkgroep als historisch zeer waardevol en beeldbepalend werden beoordeeld. Deze objecten werden als ’Onsenoort object’ aan de lijst toegevoegd, maar hebben geen juridische status. Aan elk object van de excellijst werd de (vooral bouwkundige) beschrijving uit de M.I.P. bestanden gekoppeld.
Inventarisatie
Er werden foto’s gemaakt, die ook aan de beschrijvingen werden toegevoegd. Aan objecten worden, indien beschikbaar, historische gegevens toegevoegd, maar het is niet de opzet deze uitgebreid te beschrijven.
Via internet is informatie van diverse bronnen beschikbaar, waarvan de werkgroep gebruik maakt: Gemeente Heusden, SALHA (Streek Archief Langstraat Heusden Altena), BHIC (Brabants Historisch Informatie Centrum), Beeldbank van RCE (Rijksdienst Cultureel Erfgoed), krantenarchief Delpher en Kadasterviewer.
Presentatie
Aan de beschrijvingen van Rijksmonumenten op de website van Heemkundekring Onsenoort zijn links toegevoegd, die direct verwijzen naar de monumentgegevens op de site van RCE. Daar zijn details en locatie van een monument terug te vinden. Om de presentaties te verlevendigen, wordt informatie aan de objecten toegevoegd: specifieke functie binnen de gemeenschap, bijzondere bewoners/eigenaren of aanvullende wetenswaardigheden. Om privacy redenen is het nadrukkelijk niet de bedoeling, de gegevens van het interieur van deze monumenten vast te leggen. Waar melding wordt gemaakt van eerdere (vooraanstaande) bewoners, valt het beschrijven van hun rol of betekenis buiten de doelstelling. In het najaar van 2023 zijn ruim 500 monumenten beschreven: 194 Rijksmonumenten; 179 Gemeentelijke monumenten en 175 Onsenoort objecten.
De beschrijvingen worden via Memorix Maior aan de database van Erfgoed Brabant toegevoegd. Via de site www.hkkonsenoort. nl onder het tabblad ’Monumenten’ kunnen de gegevens worden ingezien, gedownload en afgedrukt. Onder het tabblad ’Contact’ staat het mailadres van de werkgroep, voor vragen en opmerkingen over de monumenten in Heusden.
Werkgroep Monumenten Heusden,
Ine van Hulsentop, Kees Geevers, Bart Beaard