‘Hoelang moet het nog duren voordat er een schop in de grond kan’, vragen heel wat burgers en bestuurders in de Langstraat zich af. De GOL-tussenuitspraak van de Raad van State van vorige week geeft hierover nog niet veel duidelijkheid. Die onduidelijkheid is niet gewenst.

Voor de ‘Stichting van GOL naar Beter’ (VGNB), één van de bezwaarmakers in dit proces, zijn een aantal van de GOL projecten zoals Howabo, huizenbouw, ecologische verbindingszones of verkeer uit de kernen niet betwist. Die projecten kunnen doorgaan, ook al zou GOL door de rechter worden afgeschoten.

Tijd voor bezinning

De GOL- plannen en procedures lopen al heel wat jaren, vanaf 2006 tot heden. Ook de kosten (70 miljoen in 2018 tot ruim 180 miljoen in 2022) zijn enorm opgelopen en het einde hiervan is nog niet in zicht. Dan is het raadzaam om nog eens heel kritisch naar de huidige plannen te kijken. Zijn zij nog wel van deze tijd? Wat heeft prioriteit en welke scenario’s zijn er? Immers een aantal in GOL vastgegoten plannen zijn inmiddels door de tijd ingehaald en zouden waarschijnlijk nu anders worden uitgevoerd.

Beter en minder duur

Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de plannen voor waterberging bij Vlijmen-Oost. De waterbergingsopgaven voor dat gebied zijn inmiddels fors hoger bijgesteld. Dat betekent dat de GOL-waterkades die in dat gebied worden aangelegd, na een aantal jaren al weer moeten worden afgebroken. Een miljoenenverlies.

Vooral sinds de coronatijd zijn wij gaan beseffen dat landschap en natuur van heel groot belang zijn voor ons welbevinden en gezondheid. Ondanks de bescherming daarvan in provinciale verordeningen zijn die belangrijke kwaliteiten in GOL steeds als een stiefkind behandeld.

In de Baardwijkse Overlaat werd zomaar een spaghetti van wegen met een verkeersknooppunt gepland. Dat was voor VGNB de reden om een gerenommeerd adviesbureau een beter plan te laten maken. In dat betere plan komt de verkeersontsluiting van de industrieterreinen van Waalwijk een kilometer westelijker, pal naast die bedrijventerreinen, te liggen. Dat kost eerder minder dan meer.

Een groot voordeel van die verplaatsing is ook dat de in de Overlaat liggende spoordijk met haar monumentale bruggen behouden blijft. Ten behoeve van de daar geplande fietssnelroute wordt die dijk dan wel wat verbreed. Het scheelt vele miljoenen als daar geen grote nieuwe brug hoeft te komen en geen vervuilde grond hoeft te worden verwerkt. En bovendien voor fietsers een stuk aantrekkelijker.

Tegenwerking

VGNB ondervond bij haar pogingen een beter en goedkoper plan te realiseren onder meer bij deskundigen, de voorzitter van de MER en het Provinciaal Bureau van de Leefomgeving veel steun, maar helaas bij de provincie veel tegenwerking. Met onbehoorlijk bestuur door misleiding en verkeerde voorlichting, ook aan de Provinciale Staten, werd GOL aangenomen. En nog steeds op de dag van vandaag is er tegenwerking. Voor een goede beoordeling van het GOL project wacht VGNB al ruim een jaar op de invoer gegevens/data in het gehanteerde verkeersmodel.

Het kind van de rekening

Met de recente tussenuitspraak (14 februari 2024) van de Raad van State (RvS) is de stichting VGNB overigens niet blij. Vooral het feit dat de rechter lijkt te accepteren dat het huidige stikstofbeleid van zowel de provincie (o.m. Brabantse Ontwikkel aanpak Stikstof, BOS, én stalbeleid) als van het rijk voldoende zijn voor de verbetering en instandhouding van onze beschermde natuurgebieden. En dat ondanks de vaststelling in de recente natuuranalyses ( 2023) van de provincie N-Brabant zelf waaruit blijkt dat de natuur eerder verslechtert dan verbetert. Het beleid blijkt dus echt onvoldoende en zet nog geen zoden aan de dijk. Een doorn in het oog is ook dat geaccepteerd wordt dat koeienmest verdwijnt zonder dat ze echt verdwijnt en tevens dat mest bij compensatie soms weer dubbel wordt geteld.

Het lijkt op dweilen met de kraan open nu de RvS in een juridische bubbel zit en voorbij gaat aan de werkelijkheid. Waar hebben we dat eerder gezien!

De stichting zal met haar externe deskundigen en haar landelijk netwerk overleggen hoe hiermee om te gaan. Mogelijk biedt het Europese Hof van Justitie hier uitkomst.

Samenwerking en aan de slag

Om de schop wat sneller in de grond te krijgen wil de stichting VGNB graag constructief samenwerken met Provincie (GS en PS) en de betrokken gemeenten. Bekeken moet worden welke projecten binnen GOL snel door kunnen, welke nog nader/beter uitgewerkt moeten worden, hoe stikstofuitstoot kan worden verminderd en welke kosten bespaard kunnen worden. Daarbij is het belangrijk om de kwaliteiten van het landschap, de natuur en de culturele monumenten van het gebied te behouden en te verbeteren. Dan komt er een evenwichtiger totaal- plan met meer draagvlak. Burgers en omwonenden zullen dat waarderen.

Stichting van GOL naar Beter

Ed van Uijen en Herman Peters

Email: vangolnaarbeter@gmail.com