In november 1917 bericht de brandstoffencie dat bij inkwartiering van officieren en onderofficieren de kwartierhouders een toeslag krijgen van 1 hl. steenkool per maand voor verwarming van het bedoelde kwartier.

Een tweetal personen uit Drunen weigert dienst te nemen bij hun regiment. Zij lopen nu de hele dag onder strenge bewaking door het dorp. Zij weigeren absoluut dienst te nemen bij hun regiment, het 16e reg. Infanterie.

De vluchtelingen

Door de gemeente Heusden wordt in januari 1917 een declaratie ingestuurd bij de regeringscommissaris voor de vluchtelingen in Noord Brabant en Zeeland, voor de Belgische vluchteling E. Zukowski, geboren in Desneux. Hij is 54 dagen wegens ziekte verpleegd in het St. Antoniusgasthuis, de kosten daarvan, inclusief 12 warme baden, bedragen fl. 60,-.

Op 23 juni dient de gemeente Herpt bij de zelfde instantie een declaratie in voor Belgische vluchtelingen uit Dendermonde die in Herpt verblijven. Het gezin, van Armand Leonard Marie Segers, bestaat eerst uit 5 personen. Twee jongens zijn op kostschool gegaan. De vader heeft zich verbonden om na de oorlog, de kosten hiervan te betalen. Een zoon is op 26 april als Belgische dienstplichtige vertrokken. Niemand van het gezin is in staat geweest iets te verdienen. Tot 1 januari 1917 wordt het gezin voor de voeding ondersteund in natura. Wekelijks wordt voor ze fl. 1,- aan huishuur betaald. Kleding en schoeisel krijgen ze van het Belgisch steuncomité en andere liefdadigheid. Het gezin, dat al sinds 1 november 1914 in Herpt verblijft en het volste vertrouwen geniet, ontvangt daarom van het comité vanaf 1 januari 1917 een bedrag. Hiermee kunnen zij voortaan in hun onderhoud voorzien. Omdat de zonen op kostschool ook kleding en schoeisel nodig hebben, wordt tot 26 april fl. 12,50 per week uitbetaald en na die datum fl. 10,50.

De chef van een boekdrukkerij en -binderij te Antwerpen is met zijn gezin naar Heusden, zijn geboortestad, teruggekeerd. Hij vertelt dat Antwerpen gebrek aan alles heeft. Om enkele staaltjes te noemen: men betaalt 250 fr. voor 100 kilo gesmokkelde aardappelen. Aardappelschillen doen 7 cent per kilo en worden door de arme bevolking gegeten. Vlees kost 16 a 18 fr. per kilo, vet insgelijks. Groenten 1.000 fr. per 100 kilo. De armen worden verzorgd door de algemene spijskokerij, doch weldra zullen die ook voor betalende spijszalen worden ingericht, waar men kan eten voor 40 centimes per persoon.

Schaarste aan grondstoffen en fraude

Door een rijksgraancontroleur wordt bij de landbouwer A. v. B. te Herpt niet minder dan 23 hl. tarwe in beslag genomen. Er is dus op sommige plaatsen nog behoorijk wat voorraad aanwezig.

In april wordt door de broodcie. gemeld dat bakker v.d. Heijden uit Haarsteeg nog steeds tarwebrood buiten de broodkaarten om, ook in Vlijmen, verkoopt. Hij zou beweren dat hij nog wel voor 6 weken meel in voorraad heeft. Verzocht wordt om de veldwachter zijn voorraad meel te laten controleren.

In augustus meldt de burgemeester van Vlijmen dat hij vermoedt dat door Th. van Hoof, een meelhandelaar, frauduleus wordt gehandeld. Hij heeft onlangs aan de Boerenbond te Haarsteeg en Vlijmen resp. 500 en 400 kg bloem geleverd. Aan de Boerenbond in Nieuwkuijk zijn ook nog een aantal zakken geleverd, en deze bloem is door hem verkocht voor fl. 77,50 per 100 kg. Hij denkt dat Van Hoof nog meer voorraad heeft. Hoe hij die heeft verkregen, weet de burgemeester niet. Hij verzoekt aan de burgemeester van Heusden om de Marechaussee de zaak te laten onderzoeken.

Op het smokkelen van aardappelen van de ene plaats naar de andere wordt door politie en militairen streng toegezien. Hoedendozen en andere zaken die er onschuldig uitzien worden aan een nauwlettend onderzoek onderworpen.

De conservenfabriek dreigt te worden gesloten omdat vanaf 1 mei geen gas meer geleverd kan worden door de gasfabriek te Heusden. Ook drukkerij Veerman en de brouwerij hebben gas nodig. De procuratiehouder van de conservenfabriek gaat daarom naar het distributiekantoor in Den Haag. Er wordt beloofd dat er kolen naar Heusden worden gestuurd. De conservenfabriek produceert veel blikgroenten die verscheept worden naar Engeland en die zijn bestemd voor de soldaten die actief in de oorlog betrokken zijn. Om gas te besparen, en ook omdat er geen petroleum meer is, wordt bevolen alle winkels om 8 uur ’s avonds te sluiten tot ‘s morgens 6 uur. Enige tijd later gaat de gasfabriek voortaan van 12 uur ’s nachts tot 6 uur ’s morgens dicht.

De Commissaris van de Koningin bericht over Vlijmen: “Er werden tijdens den oorlog schatten verdiend en veel oorlogswinst gemaakt.”

Het teenhout was goedkoop, de manden duur; alles ging weg, zowel naar Engeland als naar Duitsland. De stoomteendrogerij is het nieuwste op het gebied van teenhoutschillen. Het hout wordt, als het droog en dor is, opgekookt en wordt daardoor weer zacht en lenig, hierdoor kan men op die manier het hele jaar door teenhout schillen.

De trekhond met de naam Duc, die gevorderd is van M. Kools uit Drunen en die wordt ingezet als mitrailleurhond heeft een hogere verkoopprijs van fl. 10,-- opgeleverd. Ook van A. v.d. Geld wordt een trekhond gevorderd.

1918 Het keerpunt van de oorlog

In de lente zet Duitsland een groot offensief in met de bedoeling een beslissende overwinning te behalen. Pas in juli worden de Duitsers tot staan gebracht.

In augustus worden de Duitsers voor het eerst teruggeslagen en in september volgt een groot geallieerd offensief, samen met de Amerikanen. In september vindt een grote geallieerde doorbraak plaats, waarbij de Duitsers definitief worden teruggedreven.

In oktober breken in Duitsland, aangewakkerd door de linkse politiek, onlusten uit als gevolg van voedseltekorten en oorlogsmoeheid. De onlusten breiden zich verder uit, en uiteindelijk treedt de regering af en de nieuwe regering zoekt contact met de geallieerden om tot een vredesregeling te komen. Keizer Wilhelm II vlucht op 10 november 1918 vanuit zijn militaire hoofdkwartier te Spa naar Nederland. Op 11 november 1918 sluiten de Fransen, de Engelsen en de Duitsers in een treinwagon in het plaatsje Compiègne een wapenstilstand en is de Eerste Wereldoorlog voorbij.

Bert Meijs

bmeijs@planet.nl