Marie van de Middelhaai geeft ruim 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof.

De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie diende een beroepschrift in en beschrijft wekelijks haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop. De rechtszaak bij de Raad van State zal 27 mei plaatsvinden.

’t Is wir zó wèèd: d’n Hémelvaort komt er aon. Ik gàò dan alle jaoren daauwtrappen mi twéé vriendinnen. Daauwtrappen is al hil oud, dè déénen ze honderden jaoren gelejen ók al. Dan trokken ze mi bekaant hil ’t dörp ’s mèèreges (vèùr de Hàòrstéég: ’s maareges) lópes te vóét nàòr ’n aander dörp (of stad) om daor nàòr de hèèlege mis te gaon. Mi *sommegetijen de hèèremenie (vèùr de Hàòrstéég: harremenie) veurop, gééngen ze vruug in de mèèregen (vèùr de Hàòrstéég: maaregen), ès d’n daauw nog dik op de velden laag, op pad. Dè kon óveral hénen zèn, mer ’t mirste gééng ’t dan toch wel nàòr de Wonderbaore Móéder van d’n Elshout of nàòr Den Bosch nàòr de Zúúte Móéder, ók wel de Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch gehieten. Ge wit ‘t, war, maaimàònd: Mariamàònd.

Ik zè in maai dikzat nàòr Den Bosch gelópen nàòr d’irste mis daor om zéúven uren. Ge lópt er bekaant 2 uren op, war. Tégesworeg ziede ammel richtingàònwèèzers mi kilométers hoe wèèd ’t erges hénen is, mer vruuger hadde inkelt handwèèzers (mi zun *wèèzend haandje) mi-j-’t uren gàòns d’r op. Nou zeg ‘t: Den Bosch 8 kilometer, mer vruuger: Den Bosch 2 uren gaons, war.

Ge moest vruuger aalt nuchter nàòr de mis, dus naamde vèùr nàò de mis ’n pak bróòd en ’n fles kaauwe thee van thúís mee, want zonder èèten vielde van ‘ewe graod ès ge *mee wir nàòr húís déént lópen. Om dàòrom zaagde toendertèèd nàò de mis aalt honderden méénsen flak bè de kerk zitten te èèten. Kaaigezelleg zó ammel bè mekare. D’r waren er ók die gin fles kaauwe thee bè d’r han, mer ’n krùìkse mi hil wè aanders. Sommegten gééngen nie mee nàò ’t èèten wir op húís op aon, nééje, die bléven daor hangen tot hullie krùìkske léèg waar! En gezelleg dè se-n-’t dan han, war. Te lange leste zwalkten ze saomen wir op húís op aon, ók gezelleg dè hèèremenie (vèùr de Hàòrstéég: harremenie) wir veurop. Ik wéét nie of de meziek nog wel zúíver klonk, meschient zongen ze liever?

Ik du-jaalt ’n bietje medèèrn mi d’n Hémelvaort. Ik gàò mi m’n vriendinnen aalt mi-j-‘t fietske. Dè’s ók daauwtrappen, of nie dan? Déés jaor gàòme nàòr d’n Elshout vèùr de vroege mis van aacht uren. Ik néém aalt ’n pàòr vorse bröikes mee, ’n klèèn bóttervlótje mi goei bótter, ’n pötje sjam van erbéziën ùìt m’nen èègen moeshof, ‘nen del gekókte aaier en kruijethee, nééje, gin kruijebitter! Houdoe war, Marie.

Woorden ùìt m’n woordeboek:

sommegetijen = soms

wèèzend = wijzend

mee = meteen

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ VLIJMEN, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl