Marie van de Middelhaai geeft ruim 20 jaar rondleidingen in en rond haar boerderij uit 1650, die anno 1750 een stenen voorgevel met schuiframen kreeg en anno 1890 werd voorzien van een herd (historische huiskamer), een geut (historische keuken) met pomp en kelder, een plee met poepdoos enz. en sindsdien nauwelijks is veranderd. Marie leeft ouderwets: zij slaapt in de bedstee, breit haar eigen sokken en borstrokken, spreekt ‘t Vlijmens dialect, heeft een kabinet vol Vlijmense mutsen en eet ouderwetse (vergeten) groenten uit haar moeshof. De boerderijbiotoop (de omgeving van de boerderij) is nog ouderwets groen. Gemeente Heusden heeft, tot grote verbijstering van Marie, 2 nieuwbouwhuizen gepland vol in het zicht vanuit de historische huiskamer(ramen), waardoor de 19de-eeuwse boerensfeer van Marie haar levend museum voorgoed verloren zal gaan. Marie beschrijft wekelijks haar dagelijkse leven in de nu nog ouderwetse groene boerderijbiotoop.

Vandewèèk ha’k hier kiendjes van de Calvingroep van de Linusschóòl ùìt Drúnen, ammel *klèènmannen van ’n jaor of vier tot ’n jaor of zéúven. Echt kaaigezelleg! Ze vroegen me de oren van m’ne kop. Ik heb ze dan ók d’éèn en d’aander ùìtgelééd óver vruuger. Hoe ditte húís óòt gebouwd is en wè kiendjes vruuger zoal moesen dóén, krek ès vanaaf 6 jaoren de koei huuien en vèùr de vèèrekes (vèùr de Hàòrstéég: varrekes) èèkels raopen. Dè leste hè’k ze èèges laoten dóén, dè schilt mèèn wir ‘nen *berzie (vèùr de Hàòrstéég: barzie) wèèrk (vèùr de Hàòrstéég: wark), war. Vèùr ‘nen hille vollen emmer èèkels raopen kréég ’n kèènd vruuger éène cent mer ik heb déés kiendjes ‘ne cent ’t hil klèèn emmerke gegéven! Ze han netuurlek ammel vúíl *pollekes gekrégen, dus hemme óóns haand gewaassen, búíten in ‘nen emmer mi kaauw wàòter. Dè waar ekkes wennen vèùr de kiendjes. Ja, dè komt: wèèrm wàòter hemme nie in de pomp, war.

De piespot.

Tóén hemme ze omgekleed ès boerekiendjes van vruuger. Alle meskes ‘ne lange rok mi-j-’n schortje en ’n mutske op d’r órkes en ‘nen *nèùzek om, tégen de kaauw en ’t vocht, want ’t begon krekke te *síépelen. Zalde aalt zíén, war. Tóén hè’k ze geleerd dè se daor d’r néús in kannen douwen tégen de kaauw, dè-t-ie dan lekker wèèrm (vèùr de Hàòrstéég: waarm) wordt. Om dàòrom hiet ie ók ‘ne néúsdoek. Dè pebeerden ze netuurlek ammel ekkes úít. De jonges krégen ’n pet op en ’n kieltje mi houteren klompen aon. ’t Lóòpen d’rop waar ekkes wennen vèùr sommegte mennekes.

Ze mógen ammaol geridschap ùìtzúúken vèùr mee op de fótó. Ik ha teveuren nie gezééd wè ’t ammel krek waar. Ze déénken grust dè ‘ne matteklopper ’n tennesracket is, hór! De strontschep is aalt faveriet bè de jungskes, teméénste ès ze nog niet wéten wè-j-’t is. Ge kint ‘em wel, zunne zinken emmer àòn ‘ne lange steel. È’k vertel wè-j-‘t is, zetten ze-‘m mee eweg. Bah! ’n Meske kóós de piespot. Ze docht dè-j-’t ’n pan waar of om ùìt te dréénken. Nééje, kiendjes, ’t is ‘ne piespot. Ès ge vruuger ’s naachs nie himmel nàòr búíten of aachter tussen de koei in de stal nàòr de plee wód gaon, dan déénde vèùr ’t gemak op de piespot piesen. De jonges hoefden ‘em inkelt mer vol te piesen mer ‘t waar ’s mèèreges (vèùr de Hàòrstéég: ’s maareges) de taok van de meskes om dieje piespot in de plee léég te kieperen. Ze gééngen ’n stuk wèèzer trug nàòr de schóòl.

Houdoe, war. Marie

Woorden uit m’n woordeboek:

klèènmannen = kinderen

berzie/barzie = berg

pollekes = handjes

síépelen = (mot)regenen

nèùzek = neusdoek, omslagdoek

Reageren? Nassau Dwarsstraat 5, 5251 KJ Vlijmen, 073-5118524, middelhaai@live.nl www.marievandemiddelhaai.nl