In 1935 werd er in onze omgeving een gemeentelijke herindeling doorgevoerd. Hierdoor werden gemeenten opgeheven, waaronder Oudheusden en Elshout, Nieuwkuijk en Onsenoort, Herpt en Bern en Hedikhuizen. De raadhuizen stonden toen respectievelijk in Elshout, Nieuwkuijk, Herpt en Haarsteeg. Deze hadden allen in de voorgevel een gevelsteen, waarvan er enkelen bewaard zijn en een andere plaats hebben gekregen.

Door Bart Beaard

Elshout

In 1979 kwamen de leden van de fanfare ‘Eendracht Maakt Macht’ en de blaaskapel 'Boem, Boem d’n Bér is Los' op het idee om de gevelsteen met het wapen van gemeente Oudheusden en Elshout een plaatsje te geven in een monumentje. De steen was in 1969 gered bij de sloop van het uit 1850 daterende raadhuis. Voor het geld zette men een actie op touw. Men ging langs de deur met ministeentjes met daarin het gemeentewapen. Ze vonden gretig aftrek. Zo kon, onder leiding van Kees van der Aa, aannemer in Elshout, gestart worden met de bouw van het monumentje. Datzelfde jaar werd het monument met rustbankje onthuld. De opbrengst van de ‘Steentjesactie’ en enkele giften was zo groot dat na aftrek van de kosten er nog ƒ6.505,- overbleef. Dat bedrag werd geschonken aan het uniformenfonds van de fanfare.

Herpt

Het in 1895 gebouwde raadhuis stond in de Hoofdstraat. Omdat het veel scheuren bevatte werd het vrijwel meteen na de gemeentelijke herindeling van 1935 afgebroken. De gevelsteen met het gemeentewapen van Herpt en Bern is toen in de gevel van het pand Bernsestraat 9 (voorheen palingkwekerij) aangebracht. Het ‘prijkt als nagedachtenis voor Herpts glorie’, aldus Christ van Herpt. Deze woning is in 1933 voor Van Herpt in de bouwstijl van de Amsterdamse School gebouwd, nadat op 14 september 1932 zijn boerderij was afgebrand. Het rechthoekige natuurstenen wapenschild in cartouchevorm is aangebracht in een baksteen ornamentiek.

Collage van afbeeldingen van de gevelstenen van de voormalige raadhuizen in Haarsteeg, Elshout, Herpt en Nieuwkuijk. (Foto: Collectie Bart Beaard)

Nieuwkuijk

Het in 1882 gebouwde raadhuis stond tussen het monumentale pand ‘Huize Maria’ en de Jongensschool. Na de herindeling in 1935 kreeg het gebouw verschillende functies, maar werd uiteindelijk in 1970 met het ernaast gelegen schoolhuis gesloopt. De gevelsteen in de vorm van een cartouche met daarin het gemeentewapen bevindt zich anno 2025 in de voorgevel van het schoolgebouw ’t Kompas.

Haarsteeg

In 1789 werd door de 14-jarige Hendrick de Jongh de eerste steen gelegd voor een raadhuis aan de Steenweg (Mr. Prinsenstraat) in Haarsteeg. Het raadhuis heeft er maar tien jaar gestaan. Met de dijkdoorbraak aan het Vergereind op 22 februari 1799 werd het door ijsschotsen verwoest. Het raadhuis werd niet herbouwd en er werd voortaan vergaderd in de herberg van Antoon van Henst. Op 8 februari 1870 is de aanbesteding geweest van een nieuw raadhuis op de locatie van deze herberg. Dat raadhuis was tot de gemeentelijk herindeling in 1935 in gebruik. In 1966 is het gebouw gesloopt.